ATLASLEEUW VS. RODE DUIVEL: 1-0

De Rode Duivels scheren dezer dagen hoge toppen. En dat hebben we mede te danken aan de diversiteit binnen deze ‘gouden generatie’. Het hoogtepunt hiervan was te zien op het wereldkampioenschap van 2018. Dankzij een prachtige counter in de 94ste minuut gingen onze duivels met 3-2 voorbij Japan naar de kwartfinale. De winnende goal kwam van Nacer Chadli, zoon van Marokkaanse arbeidsmigranten. Eerder in de match bracht Marouane Fellaini de Belgen met een krachtige kopbalgoal langszij. Ook zijn ouders kwamen naar België om hier een beter bestaan te zoeken. Allebei tweede generatie Marokkaanse migranten en allebei schreven ze voetbalgeschiedenis voor België. Maar wil de volgende generatie in hun voetsporen treden?

Je zou verwachten dat succesverhalen als dat van Chadli en Fellaini de allochtone jeugd inspireren. Toen ze zelf jong waren, kregen ze door hun roots de kans om voor het Marokkaanse elftal uit te komen. Beide kozen dus voor België; bij Chadli ook op aanraden van zijn moeder. Ook enkele toptalenten uit de volgende generatie zal voor dezelfde keuze staan. En aangezien de link met Marokko weer een generatie verder ligt, lijkt voor hen de keuze nog gemakkelijker.  

Amin (18) volgt de Marokkaanse nationale ploeg op de voet. Hij zou, mocht hij dezelfde keuze als Chadli en Fellaini moeten maken, naar eigen zeggen voor Marokko kiezen. En dat komt niet zozeer door zijn ouders, die beide Marokkaanse roots hebben. “Voor mijn ouders zou dat niet veel uitmaken. Het is zeker niet zo dat zij mij zouden pushen om voor Marokko te kiezen. Het is gewoon mijn keuze.” Ook Fathi (17) besluit dat hij voor Marokko wil spelen. “Mijn omgeving zou, denk ik, verwachten dat ik voor België zou kiezen. En ik begrijp het dat spelers voor België kiezen, hier is meer toekomst. Maar ik kies toch voor Marokko, voor mijn trots.”

"Je laat ons in de steek, je bent geen Marokkaan"

Dat betekent uiteraard niet dat geen enkele speler met Marokkaanse roots nog voor het Belgische elftal zal uitkomen. Recent sprak Mohamed Ihattaren, een Nederlands toptalent van Marokkaanse afkomst, over de reacties die hij kreeg nadat zijn keuze voor het Nederlandse elftal bekend werd. 'Je laat ons in de steek, je bent geen Marokkaan’, zei iemand tegen hem. Dat soort reacties kent Fathi ook wel: “Ja, die dingen kunnen zeker gezegd worden. Dat kan ik me wel inbeelden. Ik zou zelf niet zo denken, het is een eigen keuze.” Ook Amin zou zo’n reacties verwachten. Hij vind dat je voetbalcarrière en je afkomst twee verschillende dingen zijn. “Ik kies voor Marokko. Als iemand anders vindt dat hij voor België wil spelen, dan is dat zijn keuze.”  

Ihattaren benadrukte ook wel dat hij veel positieve reacties had gekregen. De keuze wordt dan ook begrepen door de jongeren. Al is de reden die ze daarvoor geven niet altijd omwille van hun Belgische identiteit. Ilyas (18), wiens vader Marokkaanse roots heeft, zou zelf ook voor de Belgische nationale ploeg kiezen. “Maar vooral omdat het op sportief vlak hoger niveau is. Het is eerder een keuze met het hoofd. Moest ik mijn hart volgen, dan zou het waarschijnlijk Marokko zijn.”

De jongeren zien dus opportunisme als de belangrijkste reden om voor België te spelen. Voelen ze dan geen band met de plek waar ze opgroeien? Ihattaren sprak zelf over dankbaarheid als een van de redenen voor zijn Oranje keuze. Maar dankbaarheid is niet iets waar deze jongeren echt van wakker liggen. “Ik weet niet waarom ik dankbaar moet zijn” aldus Ilyas. “Als Ihattaren dat zo voelt, is dat voor hem. Maar ik denk toch dat het ook een sportieve keuze was.” Dat jongens die in onze samenleving zijn geboren en getogen toch kiezen voor een ver en vreemd land, is voor hen geen issue. “Ik volg het nieuws van Marokko en ga elke vakantie naar daar. Ik denk dat veel mensen dat niet kunnen begrijpen wat je toch voor zo’n land kan voelen.”  

De voetbalidentificatie van de derde generatie Marokkaanse migranten lijkt dus sterker dan de generaties ervoor. Uit een grootschalig onderzoek in opdracht van de Koning Boudewijnstichting blijkt dat het gevoel van Belgische identiteit en aanvaarding zeker niet toeneemt per nieuwe generatie migrant. Discriminatie leidt vooral bij de tweede en derde generatie tot frustratie. Wie hier geboren is en studeert, is vaker gedesillusioneerd. Hoe beter een generatie geïntegreerd is ten opzichte van de vorige, hoe meer ze aangeven zich gediscrimineerd te voelen dan hun ouders.

De opgebouwde frustratie zorgt ervoor dat veel leden van de derde generatie terugplooien op zichzelf. ‘Zij zijn gedemoraliseerd en voelen zich meer Marokkaan dan Belg’ is een van de conclusies uit het onderzoek. Voor de derde generatie neemt het gevoel van aanvaarding door de autochtone populatie dan ook niet toe. Jongeren kunnen hun Marokkaan zijn dan ook uiten via hun voetbalidentiteit. Iets gelijkaardig is zichtbaar bij geloof binnen de jongeren met Marokkaanse afkomst. In tegenstelling tot wat men wellicht verwacht is de jongste generatie binnen de Belgisch-Marokkaanse groep niet mier praktiserend gelovig dan voorgaande generaties. Bij jongeren spelen identificatieprocessen dan ook sterk. En religie speelt daarin een belangrijke rol. Maar voor voetballende jongeren kan de sport die rol overnemen.  

Dat de jongeren met Marokkaanse roots liever Leeuwen van de Atlas zijn dan Rode Duivel, kan een deel van hun identificatieproces zijn. En dat proces is per generatie blijkbaar wat lastiger geworden. In 2021 zijn de jongeren zich bewuster van hun omgeving. En dat kan een rol spelen in de vorming van hun identiteit, ook via voetbal. Of de jonge topvoetballers van de volgende generatie effectief zullen kiezen voor Marokko valt af te wachten. Maar dat zou uiteraard jammer zijn. Zonder Marokkaanse roots zou onze ‘gouden generatie’ Rode Duivels misschien verloren hebben tegen Japan. En dan hadden ze nooit de beste Belgische voetbalprestatie ooit kunnen neerzetten.