© u/FabiolaLeeft - Reddit

Hasselt bestaat niet, het is een leugen van de overheid. Een bekende hoax die al even circuleert op het internet. Hoe absurd het ook mag klinken, ze kreeg veel gehoor op sociale media. Is het echt zo makkelijk om onzin op het internet te verspreiden en gehoor te krijgen? Wij deden de test. 

Stap 1: bedenk een complot

Het is niet de bedoeling om op een watch list van Staatsveiligheid te belanden

Hier wordt het meteen lastig. Het zou niet ethisch verantwoord zijn om bewust geloofwaardige leugens te verspreiden. Complotten over de overheid, deep states of verborgen netwerken zijn dus uit den boze. Het moet iets absurds zijn, iets dat meteen weerlegd kan worden. Het moet een meme worden à la “Hasselt bestaat niet” en duidelijk herkenbaar zijn als grap. Het is niet de bedoeling om op een watch list van Staatsveiligheid te belanden.  

Dan maar inspiratie zoeken bij andere complotten als hollow earth. Zou Wallonië vanbinnen hol zijn en een hypermoderne maatschappij herbergen? Of is Cara Pils eigenlijk Heineken? Catchy, Cara werkt altijd en Belgen hebben schrik van Heineken, maar de stelling is misschien iets té realistisch. Of misschien leeft koningin Fabiola nog? Wie weet werd haar dood in scène gezet na de doodsbedreigingen die ze kreeg. De groep 2Fabiola kan daar een bewijs zijn, er zit wat in… Niels Destadsbader is dood en vervangen door een robot. Dat kan werken, Niels Destadsbader is een meme op zich, en geen enkele echte mens kan zoveel hits produceren. 

Een lijstje met gekke verzinsels:  

● Asperges zijn geen echte groenten;
● Giraffen bestaan niet;
● Fabiola is niet echt dood;
● Cara Pils is Heineken;
● Wallonië is hol vanbinnen;
● Niels Destadsbader is een robot;
● Windmolens blazen lucht.  

Stap 2: Memes verspreiden

© u/FabiolaLeeft - Reddit

Complotten ontstaan vaak in de diepste krochten van het internet, dus Reddit leek een goede plaats om te starten. Meer specifiek in de subreddit Belgica, de subreddit ou les Menschen praten comme ça. Belgische memes, zeker over het Belgische koningshuis, zouden hier wel moeten aanslaan.   

Maar dommage cacahouète fromage, de memes raakten vaak niet eens voorbij het harde oordeel van de Reddit moderator. En zelfs als ze gepost werden, kwam er geen reactie. Ook op andere subreddits was er geen reactie, tijd om hulp in te schakelen.  

Stap 3: Vraag het aan een expert

© Simoen Demoen - Facebook

Simon Demoen is student in Gent en de man achter de facebookgroep "Hasselt bestaat niet". Aan het begin van de eerste lockdown vond Simon Demoen enkele groepen op facebook met de wildste complottheorieën. QAnon, grootschalige pedofilienetwerken en Bill Gates als grote boosdoener waren daar dagelijkse kost. Demoen besloot actie te ondernemen:  

“Je kan dan zeggen: ‘Spijtig dat er mensen zijn die in complotten geloven, maar ik ga gewoon verder met mijn leven’. Of je kan zeggen: ‘Ik ga proberen die mensen te overtuigen dat ze fout zijn door onder elk bericht een factcheck te plaatsen’. Maar in mijn ogen was dat eerder contraproductief. En dus in plaats van alles te factchecken, was het mijn bedoeling om van de mensen in die groep zelf factcheckers te maken. Dat door heel doelbewust iets compleet van de pot gerukt te posten en te kijken of ze dan wel kritisch zouden zijn.”  

Misschien gaan ze over andere theorieën dan ook sceptisch worden

Het werkte, Demoen kreeg veel reacties die zijn theorie over het bestaan van Hasselt in twijfel trokken. “Op die manier waren er veel mensen die voor het eerst wel sceptisch waren, misschien gaan ze over andere theorieën dan ook sceptisch worden”, zegt hij.  

Zo is de groep ‘Hasselt bestaat niet’ ontstaan, als satire op echte complotgroepen. Demoen gaf enkele tips: ‘Hasselt bestaat niet’ heb ik niet uitgevonden, dat was al langer een running gag. Wat heb ik gedaan? Ik heb die groep aangemaakt en ik denk doordat het al een running gag was, dat het zich ook beter heeft kunnen verspreiden. Ik denk dat als je zomaar iets out of nowhere verzint, het iets moeilijker gaat zijn. Ik heb dan de link van mijn groep in twee andere groepen gedeeld, en de rest is vanzelf gegaan.”  

Stap 4: Uitvoering

© Guy Raf - Facebook

Na de tips van Simon, werd het facebookprofiel 'Guy Raf' geschapen. Guy Raf heeft geen vrienden op Facebook, maar wel een groep: “Giraffen bestaan niet”. Net zoals ‘Hasselt bestaat niet’ viel de keuze voor een complot dat al eens de ronde deed op het internet. Er zit ook wel wat in, giraffen zijn bizarre dieren, ideaal om gekke verhalen aan te koppelen, giraffen zijn namelijk wandelende 5G-masten. 

De groep werd vakkundig gemaakt, en na de eerste berichten en memes was het tijd om de groep met de wereld te delen. Al bleek dat toch niet zo gemakkelijk te gaan. 

Stap 5: Verwijderd worden van Facebook

Net toen het tijd was om de facebookgroep te lanceren, gaf Facebook de melding dat ons account werd uitgeschakeld. Dat omdat het “in strijd is met onze richtlijnen voor de community”. Facebook heeft dus op tijd een nepprofiel kunnen ontmaskeren vooraleer die echt info kon verspreiden. Op zich is dat goed nieuws, maar wel jammer voor dit artikel. Nog voor de ‘giraffenmolen’ op gang kwam, stak Facebook er al een stokje voor. 

Dat was ook vaak het geval op Reddit, de ingezonden memes werden zo goed als nooit gepubliceerd en op sommige subreddits werden nepprofielen verbannen. Op TikTok is het makkelijker om absurde leugens te verspreiden, het profiel ‘FabiolaAlive’ heeft toch al één volger en 500 views op een eerste video.  

Besluit

Het valt toch niet mee om uit het niets en zonder veel voorbereiding complotten de wereld in te sturen, en dat is maar goed ook. Al kunnen community-richtlijnen en moderators niet alle onzin uit sociale media filteren. Sociale media doen pogingen, maar kunnen de constante stroom aan complotten niet zomaar wegwerken. Toch is het geruststellend om te denken dat een of andere grapjas met een laptop en een week tijd niet zomaar complotten kan starten. 

vorige volgende